Ως ολική οδοντοστοιχία (Ο.Ο.) ορίζεται η κινητή πρόσθεση που κατασκευάζεται για να αντικαταστήσει το σύνολο των ελλειπόντων δοντιών σε έναν πλήρως νωδό ασθενή. Η κατασκευή της παρουσιάζει αρκετές δυσκολίες, επειδή τα στοιχεία αναφοράς για την αποκατάσταση του στοματογναθικού συστήματος μετά την καθολική απώλεια των δοντιών είναι περιορισμένα.

Ολική νωδότητα

Ως ολική νωδότητα ορίζεται η πλήρης απώλεια δοντιών. Η απώλεια αυτή οδηγεί σε απορρόφηση του οστού, διεργασία που είναι συνεχής, μη αντιστρεπτή και εμφανίζεται είτε το άτομο φοράει είτε όχι οδοντοστοιχίες. Ως αποτέλεσμα έχουμε την επιπέδωση της φατνιακής ακρολοφίας, γεγονός που καθιστά την κατασκευή και τοποθέτηση ολικής οδοντοστοιχίας από δύσκολη ως αδύνατη.

Κάθετη διάσταση

Ορίζεται ως η απόσταση μεταξύ δύο αυθαίρετων σημείων που βρίσκονται το ένα πάνω από τη στοματική σχισμή και το άλλο κάτω από αυτή. Όταν υπάρχουν τα φυσικά δόντια και βρίσκονται σε θέση μέγιστης συγγόμφωσης, τότε η κάθετη διάσταση είναι σταθερή και συγκεκριμένη. Με την απώλεια των φυσικών δοντιών είναι αυτονόητο ότι αυτή χάνεται.

Μεταβολές του προσώπου από την απώλεια δοντιών

Μετά την απώλεια δοντιών διαταράσσεται η σχέση πώγωνα-μύτης γιατί ελαττώνεται το μήκος του προσώπου. Ο πώγωνας τείνει να πλησιάσει προς τη μύτη και ιδιαίτερα σε άτομα με προγναθισμό της κάτω γνάθου. Η ηλικία και ο χρόνος που μεσολάβησε από την απώλεια των δοντιών επιβαρύνουν περισσότερο την αισθητική διαταραχή του προσώπου.

Τα χείλη και η περιστοματική περιοχή παραμορφώνονται. Το ερυθρό των χειλέων εξαφανίζεται, δημιουργούνται έντονες ρυτίδες στην περιοχή με ταυτόχρονη πτώση των γωνιών του στόματος. Επιπλέον η ρινοχειλική αύλακα και η γενειοχειλική γίνονται εντονότερες. Οι παρειές φέρονται προς τα έσω και τείνουν να συναντήσουν τα πλάγια της γλώσσας. Το σχήμα τους μεταβάλλεται και εμφανίζονται ρυτίδες ιδιαίτερα στην πρόσθια περιοχή.

Οι μύες του στόματος που συμμετέχουν στην διατήρηση των φυσικών χαρακτηριστικών του προσώπου ατονούν. Με την απώλεια των δοντιών η λειτουργία τους διαταράσσεται, με κύρια συνέπεια την πτώση των γωνιών του στόματος. Η διαταραχή του μυϊκού τους τόνου έχει σαν αποτέλεσμα την σημαντική μείωση της λειτουργικής τους απόδοσης λόγω της μειωμένης ικανότητας για συστολή. Εμφανίζεται έτσι ελατωμένη αιμάτωση, πιθανή ινώδης ατροφία, μόνιμη συστολή και μειωμένο έργο.

Σωστή απόδοση κάθετης διάστασης

Αυξημένη
Μυϊκή κόπωση
Διάταση χειλέων
Κροτάλισμα τεχνητών δοντιών
Γρηγορότερη απορρόφηση των φατνιακών ακρολοφιών
Εκτόπιση των οδοντοστοιχιών κατά τη λειτουργία τους

Μειωμένη
Μυϊκή κόπωση
Ρυτίδες γύρω από το στόμα
Μειωμένη ικανότητα μάσησης τροφών
Αύξηση της περιοχής της ουλοπαρειακής αύλακας
Ευθειασμός της περιοχής των χειλέων
Πιθανή συγχειλίτιδα

Προετοιμασία στόματος για ολική οδοντοστοιχία

Διακρίνεται σε:

Χειρουργική: εξαγωγή ριζών, δοντιών ή κύστεων – φατνιοπλαστική, αφαίρεση οστέινων ογκωμάτων, ορθογναθική χειρουργική – αφαίρεση ινωδών πτυχών βλεννογόνου και υπερπλασιών, διευθέτηση χαλινών, εκβάθυνση αυλάκων.

Συντηρητική: τροποποίηση οδοντοστοιχιών που χρησιμοποιούν οι ασθενείς (διόρθωση σύγκλεισης, τρόχισμα υπερεκτατικών και επέκταση υποεκτατικών πτερυγίων), χρήση υλικών αποκατάστασης ιστών (χρήση τους ως προσωρινή αναπροσαρμογή της βάσης).

Κατασκευή ολικής οδοντοστοιχίας

Η κατασκευή ολικής οδοντοστοιχίας παρουσιάζει πολλές δυσκολίες, επειδή τα στοιχεία αναφοράς για την αποκατάσταση του στοματογναθικού συστήματος μετά την καθολική απώλεια των δοντιών είναι περιορισμένα. Η αποκατάσταση αυτή δεν είναι μόνο ζήτημα μηχανικής ισορροπίας αλλά κυρίως βιολογικής εναρμόνισης της προσθετικής εργασίας προς τη δυναμική του στοματογναθικού συστήματος. Πρώτο στάδιο είναι η αποτύπωση της νωδής γνάθου, δηλαδή η καταγραφή της όσο το δυνατόν λεπτομερούς αρνητικής αναπαράστασης των ιστών στους οποίους η αποκατάσταση εδράζεται ή έρχεται σε επαφή.

Αποτύπωση για κατασκευή ολικής οδοντοστοιχίας

Με την σωστή αποτύπωση επιδιώκεται η συγκράτηση, η στήριξη, η αισθητική αποκατάσταση και κυρίως η διατήρηση της υγείας των στοματικών ιστών σε καλή κατάσταση. Για να επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι είναι απαραίτητο η βάση της οδοντοστοιχίας που θα κατασκευαστεί, να καλύπτει όσο το δυνατόν μεγαλύτερη επιφάνεια, εντός των λειτουργικών ορίων ανοχής του στοματογναθικού συστήματος.

Παράγοντες που επηρεάζουν τη λειτουργία των ολικών οδοντοστοιχιών

Δυνάμεις συνοχής-συνάφειας (μεταξύ βλεννογόνου- οδοντοστοιχίας)
Ατμοσφαιρική πίεση (περιφερική απόφραξη)
Βαρύτητα (θετική για την κάτω-αρνητική για την πάνω)
Καλυπτόμενη από την ολική οδοντοστοιχία επιφάνεια (έκταση)
Θέση των δοντιών σε σχέση με τις φατνιακές ακρολοφίες
Μασητικό επίπεδο (δημιουργία πλαγίων δυνάμεων)
Κάθετη διάσταση (αυξημένη-μειωμένη)

Περιφερειακό πάχος ορίων οδοντοστοιχίας
Λείες επιφάνειες (χείλη-παρειές-γλώσσα)
Είδος σύγκλεισης (ισόρροπη σύγκλειση)
Εκμετάλλευση εσοχών
Υλικό κατασκευής οδοντοστοιχίας (βαθμός διαβροχής από το σάλιο)
Καλυπτόμενη επιφάνεια (ποιότητα βλεννογόνου)
Ποιότητα σάλιου (γλοιότητα σάλιου)
Νευρομυϊκός συντονισμός (λειτουργικές δυνάμεις νευρομυϊκού συστήματος)